Jak zdobić ceramikę?
Wyroby ceramiczne są wyjątkowe nie tylko ze względu na swoją wysoką jakość, trwałość i ponadczasowy charakter, ale również z uwagi na zdobienia, jakie zwykle na nich występują. Współcześnie, kiedy większość produktów codziennego użytku powstaje w ramach produkcji masowej, czyli z zastosowaniem nowoczesnych maszyn, szczególnego znaczenia nabierają przedmioty wykonywane ręcznie — niepowtarzalne, oryginalne, często określane mianem sztuki użytkowej. Taka właśnie jest ceramika Bolesławiec, która swoją wyjątkowość zyskuje między innymi dzięki dawnym metodom zdobniczym praktykowanym po dziś dzień.
W tym wpisie dowiesz się, jakie metody zdobienia wykorzystywane są podczas tworzenia wyrobów ceramicznych w Manufakturze w Bolesławcu.
Metody zdobienia wyrobów ceramicznych (na przykładzie ceramiki bolesławieckiej)
- Metoda stempelkowa. To wyjątkowa metoda odkryta w XIX wieku przez bolesławieckich twórców. Charakterystyczna dla bolesławieckiej ceramiki. Zdobienia powstają ręcznie przy pomocy niewielkich stempelków (stąd też nazwa). Stempelki wykonane są z gąbki morskiej. To przy ich pomocy na ceramice umieszcza się wzory. Najmniejsze detale domalowywane są cienkim pędzelkiem. Wzory nakładane są na wstępie wypaloną kamionkę, która dopiero po wykonaniu zdobienia jest szkliwiona i ponownie wypalana, co zapewnia jej odporność na czynniki zewnętrzne i uszkodzenia mechaniczne.
- Sgrafitto. Jedna z najtrudniejszych metod zdobniczych. Polega na skrobaniu lub wycinaniu wzorów na podeschniętej angobie, czyli dodatkowej warstwie glinki nałożonej na wyrób ceramiczny. W metodzie tej wykorzystuje się techniki grawerskie realizowane z zastosowaniem różnego rodzaju igieł i lancetów.
- Moletaż. Polega na wypełnianiu masą angobową wykonanych wcześniej rysunków wgłębnych, rytych w surowej powierzchni. Moletaż może stanowić uzupełnienie poprzednio opisywanej metody, czyli sgrafitto.
- Rezerważ. Polega na nakładaniu płynnego wosku ułożonego w określony kształt na surową powierzchnię. Następnie naczynie należy pokryć angobą i wypalić w piecu. Pod wpływem wysokich temperatur wosk się stapia, a w miejscach jego pokrycia warstwa glinki łączy się ze skorupą, tworząc oczekiwany wzór.
- Barbotin. Polega na pokrywaniu powierzchni różnokolorowymi angobami za pomocą pędzla.
- Wytłoczenia i nadawania kształtu. Glina to materiał bardzo plastyczny, dlatego też można nadać jej odpowiedni kształt w celu uzyskania pożądanych wzorów na powierzchni wyrobu ceramicznego.
- Pâte-sur-pâte. Polega na nanoszenie na surowy wyrób zdobień w formie miniaturowych płaskorzeźb (reliefów). Są one wykonywane z masy przezroczystej lub innej barwy. W ten sposób powstają trójwymiarowe zdobienia, które następnie są wypalane i mogą zostać dodatkowo udoskonalone innymi metodami zdobniczymi.
- Malowanie ręczne. Wyroby ceramiczne mogą być też pokryte zdobieniami malowanymi ręcznie, a więc przy pomocy pędzli, gąbek tudzież innych przedmiotów. Najczęściej stosowane jest malowane podszkliwne (malowanie po wstępnym wypaleniu, a przed pokryciem szkliwem), które gwarantuje trwały efekt.
